Nafarroa, paradisu fiskala
Azken legegintzaldietako propaganda-aparatuek arreta pribilegiatua eskaini diete zergei. Eskuinetik, herritarrak konbentzitzen saiatzen ziren Nafarroa ziztu bizian infernu fiskal bihurtuko zela; aldi berean, ezkerretik, zirkuluaren koadratura posible zela iragartzen zen: gehiago biltzea inork gehiago ordaindu gabe. Hau da: gastu soziala handitzea zergak igo gabe. Aldaketaren literaturan, Nafarroa aldi berean enpresentzako babes fiskala eta ongizatearen gizartearen eredu aurreratua izan zitekeen.
Datuek beste ondorio batzuk ateratzera behartzen gaituzte. 2014ko zerga-presioaren zifrak (administrazioen diru-bilketaren eta lurralde jakin bateko BPGaren arteko erlazioa) 2022koekin alderatzen baditugu, ikusiko dugu Nafarroan (2014ko %28,9tik 2022ko %33,7ra) Estatuko batez bestekoa baino baxuagoa izateaz gain ( %31,4tik %38,3ra), aldea handitu egin da urteekin. Europako testuinguruari dagokionez, 2014an %38,8 izatetik 2022an %41,1 izatera igaro zen EBan batazbeste, hau guztia ELGAren dauten arabera. Berriro distantzia handia.
Esanguratsuagoa da adierazle berezi baten bilakaera: sozietateen gaineko zergaren gaineko presio fiskala. Hau da, enpresen mozkinak zein neurritan zergapetzen diren. Estatuko gainerako lurraldeetan (2014ko %1,6tik 2022ko %2,6ra) Europako batez bestekoarekin parekatu da (%2,4a 2022an), baina Nafarroa ehuneko horietatik urrun dago (2014ko %1,1etik 2022ko %1,6ra).
Azken batean, Nafarroako zerga-sistemak gutxi biltzeko diseinatuta jarraitzen du (EBko batez bestekoarekin alderatuta), eta gehien duenak gutxiago ordaintzeko. Ematen duenez, hamar urte ez dira nahikoa izan presio fiskala Europako estandarretara hurbiltzeko, ezta progresibotasuna nabarmen handituko duten neurriak sartzeko ere. Kontuen Ganberaren eta Foru Ogasunaren azken txostenek jarraibidea berresten dute: laneko errentak eta zuzeneko zergak dira diru-sarrera gehienak. Eta kapitalaren errentek, berriz, ehuneko oso txikiak ordaintzen dituzte. Kontuen Ganberaren datuetan: 2014ko bilketa osotik (2.907 milioi €), %36,6 PFEZri zegokion, %36,2 BEZari eta %6,9 Sozietateen gaineko Zergari; 2024an bildutakotik (5.400 milioi €) ehunekoak honako hauek izan ziren: %42,9 PFEZ, %31 BEZ, %9,3 sozietateak. Beraz, %72,8tik % 73,9ra igo da PFEZak eta BEZak jasandako karga. Beste era batera esanda: Foru Ogasunak bere pisu guztia langileen sorbalden gainean jartzen jarraitzen du. Zerga-arloko progesismoaren ideiaren beste interpretazio bitxi bat.
Invest in Navarra-k benetako erreklamoa izaten jarraitzen du, baita webgune ofiziala ere, enpresentzako foru paradisuaren abantailak sustatzeko. Zerga-erregimen propioak ideia horren zerbitzura funtzionatu du azken hamar urteotan ere. Nafarroan inbertitzea merkea da. Lan egin eta bizitzea, ez hainbeste..