Datu batzuk aipatzearren, honako hau izan da Nafarroako enpresa handienen mozkinen hazkundea 2013 eta 2023 artean: VW Nafarroa ( %70,42), AN Group (%70,63), Viscofan (%38,92), UVESA (%373,98), Cinfa (%105), Rural Kutxa (+420), batez besteko soldata gordinaren igoera tarte horretan %27koa izan den bitartean. 2008-2015-eko krisialdiko irteera bloke aurrerakoiak gidatu du eta bere kudeaketagatik paparra hanpatu dute. Nafarroako ekonomiarentzako konfiantza-esparru bat sortu dutela dioten hitz makillatuen atzean, enpresariek beren poltsikoak etekin historikoekin betetzen jarraitu ahal izan dute, langile-klasearen kontura. Enpresen irabaziak soldata-igoeren oso gainetik joan dira beti.

Kapitalista handiek gobernu aurrerakoian duten konfiantza adierazten duen beste datu bat atzerriko kapitalaren inbertsioa da. Inbertsio horrek eta Nafarroan lurreratzen diren multinazional atzerritarren presentziak gora egin dute azken hamarkadan. Datu horiek babesten duten hipotesiaren arabera, aldaketaren gobernuak «egonkortasun-faktore» bat izan dira inbertsioa erakartzeko. Nafarroa enpresa horiei saltzearen ondorioak kaleratze masiboekin bizitzen hasi gara, lan-indar merkeagoaren bila fabrikak beste leku batzuetara deslokalizatzeagatik. 2024an, Nafarroako BPGren % 40 atzerriko 135 multinazionalen mende zegoen.

Nafarroako erraldoi eta atzerriko multinazionaletatik haratago, enpresa-sektore osoaren interesei ondo erantzun diete erakundeek. Zerga-erregimen abantailatsua, merkatu-interesen zerbitzura dauden azpiegituretan diru publikoarekin egindako inbertsio handiak, egonkortasun politiko baketsua, gatazka sindikalaren deuseztea… Eta honi guztiari, gainera, erakundeek ondo koipeztatutako negozioak gehitu behar zaizkio. Hala nola etxebizitzarena, non jabe handi eta txikiek maizterraren poltsikoak ustutzen dituzten.

Txanponaren beste aldean, langile-klasea dugu. Sozietateen gaineko zerga aplikatzen zaien enpresa-mozkinak Nafarroako gobernu aurrerakoien lehen zazpi urteetan bikoiztu egin baziren, batez besteko soldata gordina %21,42 igo da aldi horretan. Gainera, prezioen igoera kontuan hartzen badugu, soldata-bultzada horrek ez du ezertarako balio soldatapeko sektoreen bizi-kalitatea hobetzeko. Eta are gehiago: enpresaburuek poltsikoak betetzen dituzten bitartean eta soldataren igoerak bizitzaren prezioak jaten duen bitartean, pobreziarako edo gizarte-bazterketarako arriskua modu kezkagarrian handitzen da. 2015ean, Nafarroako 88.775 pertsona zeuden egoera horretan (biztanleriaren %13,9), eta 2023an 115.728 pertsona (%17,2). Datu hori are larriagoa da sektore proletarizatuenean; izan ere, 2015ean 28.041 pertsona zeuden pobrezia larrian (% 4,4) eta 2023an 51.756 (% 7,7).

Beraz, argazkiak erakusten du enpresa-etekinak bikoiztu egin direla, soldata errealak geldirik daudela, pobrezia-arriskuan dagoen biztanleria handitu egin dela eta pobrezia larrian dagoen biztanleria ia bikoiztu egin dela. Gertakari horiek ez dira Nafarroara mugatzen, kapitalismoaren egiturazko krisiaren korrelatua dira, erdiko klasearen erreprodukzioa hausten duena, azken hamarkadetako mendebaldeko gizarteak egonkortzeko mekanismoa. Bere hautesleak lotuta mantentzeko alderdi aurrerakoien diskurtso triunfalistak, ez du erreallitatearekiko kontrastea jasaten. Ustezko aldaketak jarraipen argia izan du UPN-PSNren politika ekonomikoarekiko: burgesia nafarra zaindu langile klasearen kontura aberasten jarraitzeko.